Van’daki çarşı ve pazarlara restorasyon şart!

Binlerce yıllık geçmişe sahip Van kentinin kent hafızası, özünden uzaklaşması ve sahip olduğu kültürel zenginliği yansıtmaması eleştirilmeye devam ediyor. Yıllardır tartışılmasına rağmen halen kent şehir merkezi ve kentin genelinin sahip olmadığı tarihi ve kültürel mimari konusu son yaşanan afetlerden sonra bir kez daha gündem oldu. Halk Pazarı, Rus Pazarı ve Mısır Çarşısı gibi alanlarda yaşanan yangınlar ve benzeri felaketler sonrası kullanılamaz hale gelen bu yapılar için hem değişim hem de dönüşüm yaratacak önemli bir tavsiye geldi. Tarihi kentler üzerinden birçok örneğe dikkat çeken Dirençli Kentler Topluluğu Derneği Başkanı ve İnşaat Mühendisi Fırat Durmaz, Van’da marka haline gelen bu yapıların bölgenin mimarine uygun restorasyonlar ile dönüşmesi gerektiği gibi önemli tavsiyelerde bulundu. Şehrivan’a özel açıklamalarda bulunan Durmaz, kentte bu tür alanlar için tek girişli han şeklindeki yapıların olması gerektiğine vurgu yaptı.

BÜYÜK FELAKETLER YAŞAYAN PAZARLAR İÇİN DURMAZ’DAN KIYMETLİ ÖNERİLER

90’lı yıllarda Avrupalı turistlerin de yoğun ilgi gösterdiği Van’daki tarihi çarşı ve pazarlar son dönemlerde büyük felaketler yaşıyor. Yaklaşık 24 yıl önce kentin göbeğinde kurulan birçok vatandaşın yanı sıra turistlerin de alışverişini yaptığı pazarlar, ardı ardına yangılar yaşıyor ve yok oluyor. Ardı ardına yaşanan felaketleri geçiren pazarlarda ayakta kalmaya çalışan esnaflar ilgili kurumlardan destek bekliyor. Bu pazarlar için bir adım atılması beklenirken Dirençli Kentler Topluluğu Derneği Başkanı ve İnşaat Mühendisi Fırat Durmaz geçtiğimiz günlerde konuyal ilgili dikkat çekici önerilerde bulundu. Van’daki pazarların restore edilmesine yönelik önemli bir öneri geldi. Konuyla ilgili Şehrivan’a önemli değerlendirmelerde bulunan Durmaz, kent için büyük önem taşıyan pazar ve çarşılar için yapılması gerekenleri anlattı.

TARİHİ ÇARŞI VE PAZARLAR HEP DERME ÇATMA!

Durmaz, şunları söyledi: “Bu felakete de görüldüğü üzere büyük mal kayıpları yaşandı. Esnafın zor şartlarda idamesini sağladığı pazarda bu yangınlarla beraber büyük zarar gördü ve bunun önlemi de alınamadı. Öte yandan Rus pazarı bizim kültürel bir mirasımızdır olmasına rağmen biz bunun farkına varamıyoruz. Batıda ya da yurt dışına çıktığımızda herhangi bir hediyelik eşya arandığında ilk akla gelen Van’da bu büyük Rus pazarlarıdır. Bu Rus pazarları derme çatma olarak inşa edilmiştir.”

“KÜLTÜREL MİRASLAR FELAKETLERE MARUZ KALIYOR”

Durmaz, Rus Pazarı’nın zamanla felaketlere maruz kaldığına dikkat çekerek, şöyle konuştu: “Van’daki tüm pazarlar, yangın, yağmur ve birçok felaket yaşadı. Yöneticiler de bu konuda olaya hemen müdahale edemiyor. Bu sebebi de dar sokaklar ve ayrı bölünmüş mühendislik hizmeti almış yapılar olduğu için bu tür felaketleri önüne geçilmesi çok zor olabiliyor. Yöneticilerin, mühendislerin, mimarların bu konuda inisiyatif alması gerekiyor. Rus pazarı, halk pazarı ve diğer pazarlarındaki bu sorunların çözülmesi lazım. Çünkü buralar, herhangi bir mühendislik hizmeti alınmadan zamanla insanların kendi imkanlarıyla saçlarla, barakalarla inşa etmiş oldukları kültürel bir mirastır.”

“TARİHİ MOTİFE UYGUN RESTORE EDİLMELİ”

Durmaz, “Tarihi motif olarak baktığımız takdirde burası bizim için kültürel bir mirastır. Van’ı ziyarette gelen her turist mutlaka Rus pazarını merak eder ve oraya gider dolaysıyla orada gördüğü derme çatma yapı yerine tarihi motivlere uygun restore edilmiş bir han ya da bir forum şeklinde inşa edilmiş bir alanda gezmesi insanları hoşuna gider ve bu tür felaketlerin önüne geçmiş olur. Zaman zaman istemediğimiz ve hoşumuza gitmeyen bazı imalatlarda söz konusu oluyor. Şehrin estetik olarak görünmesi için şehri sadece bir cephesinin motivlendirilmesi ya da kapatılması bu şehrin bir estetik görüntüye sahip olduğu anlamına gelmez. Bununla birlikte imarla alakalı, şehir planlamasıyla düzenlemenin yapılması gerekiyor. Kent estetiğinin de biraz daha geliştirilmesi gerektiğini düşünüyorum.” Dedi.

DURMAZ: TEK GİRİŞLİ HAN ŞEKLİNDE İNŞA EDİLEBİLİR

Büyükşehir Belediyesi’nin İran ve Mısır çarşısı üzerinde bir proje hazırlayacağını aktaran Durmaz, projenin güzel olduğuna dikkat çekti. Bu proje kentin katma değerini artacağını belirten Durmaz, “Rus pazarı ile ilgili ivedilikle bir çalışmanın olması gerektiğini düşünüyorum. Bu çalışmanın yapılması için imar kadastro sorunlarının çözülmesi gerekiyor. Yakın zamanda 18. madde uygulamalarına baktığımızda oradan yol geçiyor. Bu nedenle bu çalışmalardan önce bu sorunların çözülmesi gerekiyor. Rus pazarı bir birine çok yakın hatta bitişik parseller üzerine inşa edilmiş. Her birinin girişi farklı bölgelerde geçiyor. Bu girişleri yeniden inşa edip tek giriş haline haline gelmesi gerekiyor. Tek girişli büyük bir han Van’a daha çok yakışır. Yani kötü görüntüden uzaklaşmak adına kentte büyük bir han yapılabilir.”

BİR ÇOK KENTTE BENZER YAPILAR CAZİBE MERKEZLERİ HALİNE GELDİ!

Kentteki pazarları diğer şehirdeki çarşı ve pazarlarla kıyaslayan Durmaz, “İstanbul’da kapalı çarşı, Mardin’deki çarşılar ve Diyarbakır’daki Sülüklü han ne ise Rus pazarı da aynı formatta olması gerekiyor. Bu Van için büyük bir değer arz eder. Bu projenin ertelenmesi bu tür felaketlerinde devamını getirebilir. Bu projeyi sadece felaketlerin önüne geçilmesi için değil kültürel açından çok değerlidir. Rus pazarının en büyük eksikliği de alt yapının olmaması ve dar sokakların olmasıdır. İnsanlar buralarda yürümekte zorluk çekiyor. Buranın en yakın zaman da bir han ya da forum haline getirilmesi Van için çok büyük bir değer olacaktır. Öte yandan ticarette farklı bir noktaya getirilmesi de önemlidir.

şehrivan