Türkiye’de vergi sistemi değişiyor

Gelire ve araca göre ceza geliyor

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, doğrudan vergilerin artması, dolaylı vergilerin ise azalmasını desteklediğini “sistemin modernize” edilmesi gerektiğini belirterek, ekonomide birçok alanda yapısal reformlar yapılacağının müjdesini vermişti. Vergi sisteminde değişiklik gündemdeki yerini yer alırken trafik başta olmak üzere para cezalarının gelirlere orantılı olacağı ve trafik cezalarının araç bedeline endekslenebileceği aktarıldı.

Avrupa’daki bazı ülkelerin uyguladığı ‘gelire göre ceza’ sisteminin gündeme geldiği kaydedildi. Vergi sisteminde modernleşme konusu hükümet tarafından ele alınırken para cezalarının da gelire orantılı olarak belirlenmesi konusunun masaya geldiği aktarıldı. Peki, Avrupa’da uygulanan bu sistem Türkiye’ye de mi gelecek? Doğrudan vergilerin artırılması için çalışma başlatılırken ilk uygulama trafik cezalarında olacak. Geliri düşük olana düşük, yüksek olana yüksek tutarda ceza kesilmesi öngörülürken trafik cezalarının araç bedeline endekslenmesi de gündemde. Trafik cezaları başta olmak üzere para cezalarının gelire orantılı olarak belirlenmesi tartışılmaya başlandı. Düzenlemeyle geliri düşük olana düşük, geliri yüksek olana da yüksek tutarda ceza kesilmesi öngörülüyor. Benzer şekilde trafik cezalarının araç bedeline endekslenebileceği de masadaki konular arasında yer alıyor.

ÇOK SAYIDA ÜLKEDE BU SİSTEM UYGULANIYOR

Gündeme gelen sistem pek çok ülkede uygulanıyor. İngiltere, İsviçre ve Finlandiya gibi ülkelerde bazı cezalar ihlali yapan kişinin gelir seviyesine göre belirleniyor. Buna göre İngiltere’de; otoyolda hız sınırını aşan kişiye, haftalık gelirinin 1,5 katı kadar ceza yazılıyor. Finlandiya’da da geçen aylarda iş insanı Anders Wiklof’a 50 km hız sınırı olan yolda aracıyla 82 km hızla gittiği için yaklaşık 121 bin euro trafik cezası yazılmıştı. Bu iş insanı 2018 yılında 63.680 euro para cezasına çarptırılmıştı ve 2013 yılında da 95 bin euro ödemek durumunda kalmıştı. Avrupa’da uygulanan bu sistemin Türkiye’de hayata geçip geçmeyeceği ise merak konusu.

“CEZALARIN CAYDIRICILIĞINI TARTIŞMAYA AÇIYOR”

Öte yandan üst düzey kaynaklar “Kırmızı ışıkta geçen ya da hız ihlali yapan 500 bin liralık bir aracın sahibi de 5 milyonluk aracın sahibi de yaklaşık 1000 TL para cezası ödüyor. Bu da cezaların caydırıcılığını tartışmaya açıyor. Yine aynı şekilde küçük bir işletme ile büyük ölçekli bir işletme vergi usul cezasında aynı cezayı alıyor. Bazı alanlarda yapısal reformlar yapılarak bunların önüne geçilebilir” açıklamasını yaptı.

“TÜRKİYE’DE DE BU SİSTEMİN HAYATA GEÇİRİLMESİ ZOR DEĞİL”

Yüksek ve düşük gelirliler arasındaki ceza eşitsizliğinin önüne geçilmesi amacıyla planlanan bu gelişmeyle alakalı üst düzey kaynaklar “Avrupa’da birçok ülke gelire oranlı ceza sistemi uyguluyor. Türkiye’de de bu sistemin hayata geçirilmesi zor değil.” dedi.

BANKA HESAPLARINA BAKILIYOR

Yine Finlandiya’da 2015 yılında hız limitinin saatte 80 kilometre olduğu yolda 103 kilometre hızla giden Reima Kuisla adlı iş adamı 54 bin avro para cezasına çarptırıldı.  Cezanın yüksek olmasının sebebi, Finlandiya’da trafik cezalarının kişilerin gelirine göre kesilmesi. Kuisla’nın banka hesabında 6,5 milyon avro olduğu tespit edilmişti.

İsviçre’de 2021 yılında yaklaşık 12 milyon avro mal varlığı olan ve adı açıklanmayan milyoner iş kadınına Wollerau köyü yakınlarından aracıyla geçtiği sırada hız sınırını 43 kilometre aştığı için 370 bin avro para cezası kesildi.  Sürücü cezaya itiraz edince 175 bin avroya düşürüldü. Daha önce de hız sınırını aşan sürücünün, ertelenmiş 2 para cezası daha bulunduğu için mahkeme, toplamda 192 bin 825 avro ödemesine hükmetti.

121 BİN AVRO TRAFİK CEZASI

Finlandiya, İngiltere ve İsviçre’nin aralarında bulunduğu birçok Avrupa ülkesinde cezalar, ihlali yapan kişinin gelir durumuna göre belirleniyor. Örneğin İngiltere’de otoyolda hız sınırını aşan bir kişiye, haftalık gelirinin 1,5 katı tutarında ceza yazılabiliyor. Finlandiya’da geçtiğimiz aylarda iş adamı Anders Wiklof’a, 50 kilometre hız sınırı bulunan yolda 82 kilometre hızla gittiği için yaklaşık 121 bin avro trafik cezası yazıldı. Wiklof’a 2013’te 95 bin, 2018’de ise 63 bin 680 avro para cezası kesilmişti.

YILDIZ FUTBOLCULARA REKOR CEZA

İspanya Millî Takımı’nın yıldız futbolcusu Gerard Pique “Trafik güvenliğini tehdit” suçundan 2018 yılında 48 bin avro para cezası aldı.  Yıldız futbolcu, daha önce de Barselona kentinde gece geç saatlerde arabasına ceza kesmeye çalışan polis memurlarına karşı geldiği için 10 bin 500 avro para cezası ödemişti. Almanya’da rutin kontrolde, ehliyetsiz araç kullandığı tespit edilen yıldız futbolcu Marco Reus, 2020 yılında 540 bin avro para cezasına çarptırıldı.  Almanya’da da trafik cezaları kişinin gelirine göre hesaplanıyor. Reus o zamanlar ayda 180 bin avro, günlük 6 bin avro kazanıyordu.

Yine Alman futbolcu Michael Ballack, 2012 yılında saatte 211 kilometre hızla araba kullanmaktan İspanya’da tutuklandı, yol güvenliğini tehdit ettiği gerekçesiyle tutuklanan ve hâkim karşısına çıkarılan Ballack, yüklü miktarda kefaletle serbest bırakıldı.

MUHALEFET PARTİLERİ DESTEK VERİYOR

2018 yılının Aralık ayında TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda muhalefet partilerin milletvekilleri, trafik cezaları başta olmak üzere para cezalarının gelire orantılı belirlenmesini istemiş, geliri düşük olana düşük, yüksek olana yüksek tutarda ceza kesilmesi önerisinde bulunmuştu.

Komisyon üyesi Mehmet Muş “Değerlendirilebilir” diyerek öneriye sıcak bakmıştı. Muş, şu ifadeleri kullanmıştı: Ulaşmak istediğimiz noktada bunlar değerlendirilebilecek öneriler, kıymetli bulduğumu ifade etmek isterim.

Yani geliri 2 bin lira olan kişinin kırmızı ışıkta ödeyeceği ceza 108 liraysa geliri 20 bin lira olan ona göre ödesin. Buna hiçbir itirazım yok. TBMM olarak çalışalım, üzerinde müzakere edelim, uygulama konusundaki, uygulamadaki zorlukları ya da uygulamadaki kabiliyetimizi ilgili kolluk kuvveti getirsin, tartışalım üzerinde. Ben buna hiçbir zaman itiraz etmem ve makul olduğunu da söylerim.

Kaynak: TÜRKİYE GAZETESİ / YENİ ŞAFAK