Geri Dönüşü Yok!

Kuduz halen bir çok ülkede yaygın olarak görülen bir enfeksiyon hastalığıdır. İngiltere ve İskandinavya dışında dünyanın hemen tüm bölgelerinde endemik olarak kabul edilmektedir. Özellikle geri kalmış ve gelişmekte olan ülkelerde önemli bir ölüm nedenidir. Ülkemiz halen köpek kuduzunun görüldüğü tek Avrupa ülkesidir. Kuduz, insan ve memeli hayvanların çoğunda beyin dokusunda iltihap meydana getiren, hayvanlardan bulaşan bir hastalıktır. Tüm sıcakkanlı hayvanlar kuduz virüsü ile enfekte olabilirler.

Ülkemizde kuduza yakalanma ihtimali olan hayvan türleri; köpek, kedi, sığır, koyun, keçi, at, eşek gibi evcil hayvanlar ile birlikte kurt, tilki, çakal, domuz, ayı, sansar, kokarca, gelincik gibi yabani hayvanlardır. Ülkemizde ve dünyada bugünkü verilerle fare, sıçan, sincap, hamster, kobay, tavşan ve yabani tavşan ısırıklarında insana kuduz geçişi gösterilmemiştir. Bu nedenle hayvan sağlığı ile ilgili kurumlar özel bir veri bildirmedikçe, bu tür hayvan ısırıklarında profilaksi gerekmez.

Kuduz bir hayvanın;  Isırması veya tırmalaması, Salyasının sıyrık veya çatlak deriye, göz, ağız ve buruna temas etmesi, Etinin ve sütünün çiğ olarak tüketilmesi ile bulaşır.

Hayvanlarda Kuduz Belirtileri; Hayvanın huyunda veya hareketlerinde değişimler, korkaklık, sinirlilik ve saldırganlık görülebilir.  Hayvanda genellikle şiddetli ısırma isteği bulunur. Vücudunda felçler, yutkunma güçlüğü, salya akması, kasılmalar görülebilir. Bu belirtileri gösteren hayvanlardan uzak durulmalı ve en kısa sürede İl/İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüklerine haber verilmelidir.

İnsanlarda Kuduz Belirtileri; Isırılan vücut bölgesinde duyu değişikliği, Felç, Yutma güçlüğü,  Sudan korkma, Bilinç kaybı,  Kasılmalar,  Kaygı bozuklukları görülebilir.

Kuduz hastalığının kesin tanısı laboratuvar teşhisiyle konulmaktadır

Kuduz, kliniği geliştikten sonra ölümle sonuçlanan bir hastalık olup, tedavisi bulunmamaktadır. Ancak belirtilen kuduz bulaşma yollarından birine maruz kalınmışsa, kişi kuduzu önlemek amacıyla mutlaka sağlık kuruluşuna müracaat etmelidir. Sağlık kuruluşunda planlanan kuduz profilaksisi (kuduz aşısı vb.) uygulamaları ile kuduz önlenebilir.

Kuduz, ölümle sonuçlanan bir hastalık olduğundan, korunma yaklaşımları hayat kurtarıcıdır. Bu nedenle;  Yara veya ısırık bölgesi vakit kaybedilmeden bol su ve sabunla iyice yıkanmalı, yıkama işlemi bittikten sonra alkol veya tentürdiyot gibi iyotlu antiseptikler uygulanmalıdır.  Göz, ağız veya burun kuduz riskli temasa maruz kaldıysa bol su ile yıkanmalıdır.  En kısa sürede sağlık kuruluşuna müracaat edilmeli, hekimin düzenleyeceği aşılama programı aksatılmadan uygulanmalıdır.  Evcil hayvanlar kontrol altında tutulmalı, özellikle geceleri serbest bırakılmamalıdır.  Kedi ve köpeklere her yıl mutlaka kuduz aşısı yaptırılmalıdır.  Çevrede hasta, garip davranış sergileyen veya ölmüş hayvanların görülmesi halinde bunlara yaklaşılmamalı ve ilgili yerler (Belediyeler, Muhtarlıklar İl, İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri) haberdar edilmelidir.  Kuduz riski olan hayvanlarla sık temas eden kişilere temas öncesi aşılama, kuduz riskli teması olanlara da hekim değerlendirmesine göre temas sonrası kuduz aşılaması uygulanmalıdır.

Dr. Fatih EKİNCİ