Arabuluculuk hakkında bilmedikleriniz?

Arabuluculuk nedir?

Arabuluculuk, taraflar arasındaki hukuki uyuşmazlığın dava yoluna başvurulmadan önce ya da dava açıldıktan sonra, objektif ve arabuluculuk yapmaya yetkili kişiler huzurunda çözümlenme yöntemidir. Türk hukukunda da son zamanlarda yaygınlaşmaya başlayan arabuluculuk, kural olarak isteğe bağlı olarak başvurulabilen bir yöntem olarak düzenlenmiştir. Buna göre taraflar, kendilerinin ortak paydada buluşamadıkları hususları dava yoluna başvurmadan ve daha az masrafla birlikte profesyonel yardım alarak açığa kavuşturabilirler. Fakat kanunlarda yer alan bazı uyuşmazlık konularında ise arabulucuya başvurmak dava şartı olup, başvurulmadığı zaman davanın usulden reddedilmesine sebep olur.

Arabuluculuk Süreci Nasıl İşler?

Arabuluculuk oldukça esnek bir çözüm olup, tarafların istekleri ön plandadır. Dolayısıyla; her arabuluculuk için tek bir modelden bahsedilemez. Ancak sürecin başlamasına ve işleyişine yönelik belli başlı kurallar ve uygulamalar mevcuttur.

Arabuluculuk Sürecinin Başlaması:

Öncelikle, arabuluculuk sürecinin başlayabilmesi için her iki tarafın/tarafların iradesi mevcut olmalıdır. Gönüllülük esastır. Arabulucuya gitmek isteyen taraf diğer tarafı arabuluculuğa davet edebilir.

Taraflar, bizzat kendileri arabuluculuk faaliyetini yürütecek arabulucu/lar konusunda karşılıklı olarak anlaşabilecekleri gibi, arabulucu seçimini tarafsız ve bağımsız başka bir kurum veya kuruluşa da bırakabilirler.

Arabulucunun belirlenmesinin ardından, arabuluculuk faaliyetinin devamına ilişkin taraflar ve arabulucu arasında “Arabulucu Sözleşmesi” imzalanır.

Ön Görüşme:

Arabulucu, ortak toplantı öncesinde taraflar ve/veya kanuni temsilcileri ile temasa geçerek uyuşmazlık hakkında bilgi ve belge talep edebilir. Ön görüşmelerin yararları şunlardır:

Arabuluculuk süreci, faydaları ve diğer çözüm yollarından farkı anlatılır.

Arabulucunun uyuşmazlık hakkında daha detaylı bilgi edinmesine ve anlaşmayı etkileyebilecek ana hususları önceden öğrenmesine olanak sağlar.

Taraflar açısından kabul edilebilir bir sonuca ulaşmada etkili olabilecek bilgilerin arabulucu tarafından saptanmasına hizmet eder.

Arabuluculuk Görevleri Nelerdir?

• Tarafsız olmak
• Tarafların çözüme ulaşmalarına yardımcı olmak
• Gerekirse tarafları birbirinden korumak
• Katılımcı/tarafların konu hakkında geçmişini bilmek
• Tarafların süreçten ne elde etmek istediklerini iyi bir şekilde öğrenmek
• Anlaşmazlık ve ihtilaf noktalarını tanımlamak
• En çok uzlaşılan alanları belirlemek ve bu konuda bir çözüm önerisi sunmak
• Uzlaşma seçeneklerini genişletmek
• Katılımcıların seçenekler üretme ve değerlendirme kriterleri geliştirmede eşit derecede yer aldığından ve sorunun tüm bölümlerini kapsadığından emin olmak
• Seçenekler değerlendirildikten sonra tüm taraflara uyumlu hale getirmek için ince detaylar üzerinde durmak
• Öneri ve son kararları tarafsız bir dille kaleme almak
• Belirsiz tüm noktaları açığa kavuşturmak
• Katılımcılardan sonuç alma adına somut davranış değişikliklerini kabul etmelerini istemek
• Gelecekteki toplantılar için tarih belirlemek ve sonraki adımları oluşturmak
• Anlaşmaya varıldığında sürecin sonlanmasını sağlamak

Arabulucu Kimdir?

Arabulucu; hukuk fakültesi mezunu, mesleğinde en az 5 yıllık deneyime sahip olan, arabuluculuk, iletişim ve görüşme teknikleri konularında uzmanlık eğitimi almış kişidir (Arabuluculuk Kanunu md. 20). Avukatlar da arabulucu olabildiğinden halk arasında “arabulucu avukat” şeklinde deyimler de kullanıldığı görülmektedir.

Arabulucular, hukuk fakültesinden mezun olduktan sonra arabuluculuk faaliyeti ile ile ilgili temel bilgiler, iletişim teknikleri, müzakere ve uyuşmazlık çözüm yöntemleri, davranış psikolojisi vb. gibi teorik ve pratik bilgileri içeren bir mesleki eğitim alırlar. Mesleki eğitimden sonra yapılan arabuluculuk sınavı ile mesleki yeterlilik ölçülür. Arabuluculuk sınavını başarıyla geçen arabulucular faaliyette bulunabilmek için arabuluculuk listesine kayıt yapmak zorundadır.

Özellikle belirtelim ki; sadece Adalet Bakanlığı tarafından tutulan arabuluculuk listesine kayıtlı kişiler arabuluculuk faaliyeti yürütebilir.

Nasıl Arabulucu Olunur?

Arabulucular, muhalif tarafların anlaşmazlıkları çözmelerine yardımcı olan ve tartışmaların verimli ve saygılı bir ortamda gerçekleşmesini sağlayan bireylerdir. Profesyonel ve akredite bir arabulucu olmak isteyenlerin bazı şartlarını getirmeleri gerekmektedir.

Bu şartlardan en önemlisi fakülte mezunu olmak ve gerekli eğitimleri başarıyla tamamlamaktır. Peki, arabulucu nasıl olunur?

Arabulucu olmak isteyenler, Adalet Bakanlığı tarafından açılan sınavlara katılmalı ve bu sınavlarda başarı göstermelidir. Ancak yazılı ve uygulamalı olarak yapılan bu sınavlara katılmak için belli şartları karşılamak gerekir. İşte o şartlar:

TC vatandaşı olmak

Temiz bir sicile sahip olmak ve herhangi bir suça karışmamış olmak

Hukuk Fakültesi mezunu olmak

Mezuniyet sonrası iş kariyerinde en az 5 yılı geride bırakmak

Arabuluculuk eğitimi tamamlamak

Ülkemizde arabulucu olmak isteyen adaylar, ilk olarak yukarıdaki şartları taşımalıdır. Daha sonra Adalet Bakanlığı tarafından açılan sınavlara katılmalı ve sınavda başarılı olmalıdır. Adayların katılmaları gereken sınav, yılda iki kez yapılmaktadır. Bu sınavın hemen ardından da adayların uygulamalı sınava girmeleri gerekir.

ZORUNLU ARABULUCULUK HANGİ KONULARDA ŞART KOŞULUR?

Türkiye’de görülen davalarda arabuluculuk sisteminin ne kadar çok faydası olduğu birçok kez ispatlanmıştır. Aralarında alacak verecek gibi konularda sıkıntı yaşayan kişiler dava açmadan da arabuluculuk sistemi ile de çok kolay bir şekilde anlaşabilir.

Arabulucu mahkeme süreci başlamadan önce tarafların uzlaşmasını sağlar. Bu uzlaşma tarafların anlaşması ile sonuçlanırsa dava açılmadan yazılı bir metin yazılır. Bu metin taraflara okutulur ve tarafların imzalanması istenir. Böylelikle dava süreci başlamadan arabuluculuk sistemi ile anlaşmaya varılır. Zorunlu arabuluculuk tüketici uyuşmazlığında şart koşulmuştur.

Yani arabuluculuk sisteminden yararlanılmadan dava başvurusu yapılması mümkün değildir. Bunun yanı sıra ticari davalarda, kıdem tazminatı, işe iade davaları, fazla çalışma mesai ücreti davaları, işçi ve işverenin birbirine hakaret etmesi gibi konularda zorunlu arabuluculuk şartı aranır.

Kaynak: HABER MERKEZİ