Van’da şehir merkezinin belli alanlarında her yıl sökülüp yenilenen kaldırım ve refüjler, bakımsızlıktan kuruyup yenisiyle değiştirilen peyzaj çalışmaları bu yazın tartışma konusu oldu.
Sürekli bakımsız, dağınık, kirli ve yapılıp-sökülen cadde ve sokakları ile gündeme gelen kentte bu alışkanlık sürerken vatandaşın da her seferinde isyan ettiği çalışmalar ile ilgili konuşan isimler durumu “İsraf” olarak yorumlarken, plansız kamu yatırımları ile kentin kaynaklarını tükettiğini söyledi.
Van’da son 5 yıl içerisinde gerek büyükşehir gerekse de merkez ilçe belediyeleri eliyle önemli değişim ve dönüşüm projeleri hayata geçirildi. Kentte yeni caddeler, butik sokaklar, kültür ve sanat merkezleri oluşturulurken takdir gören çalışmalar kadar kamu kaynaklarını adeta boşa harcayan yüzlerce iş yapıldı. Özellikle kentin son birkaç yıldır gündeminden düşmeyen başarısız peyzaj çalışmaları, bakımsızlıktan kuruyan ağaçlar ve kaldırımlardaki yeşil alanlar, sökülüp yapılan refüjler, kirli ve kötü görüntüye sahip kavşaklar bu konuda en büyük tepkiyi alan işler oldu. Son yıllarda kilometrelerce uzunluktaki caddelerde tekrar tekrar yapılan ve her seferinde büyük bütçelerin harcandığı çalışmalar sürerken son olarak Hacıbekir Caddesi’nde bir yılını doldurmadan sökülen çam ağaçları tepkiye neden oldu.
Kentte geçtiğimiz aylarda bile önemli cadde ve sokaklarda her yıl tekrarlanan çalışmalara ve peyzaj çalışmalarına devam edildi. Tepkilere rağmen bakımsızlıktan birçok alan yeniden toz-toprağa dönüştü. Bakılmadığı için kuruyan alanlardan biri de Hacıbekir Caddesi üzerinde bulunan orta refüjler oldu. Geçen yıl çam ağaçların dikildiği caddede bu çalışmanın senesi bile dolmadı cadde boyunca ekilen ağaçlar söküldü. Kurumamasına rağmen sökülen ağaçlar bir gecede sökülürken yüzlerce metrelik alan bir anda boş kaldı. Ekileli bir yıl olmadan sökülen süs çamlarının yerinde yeller esti. Bu durum daha önce de defalarca karşılaşılan sorunu bir kez daha gündeme getirdi. Bunun gibi onlarca örneğe şahitlik eden Vanlılar duruma tepki göstermeye devam ederken, Şehrivan’a konuşan iş insanı ve STK temsilcileri Feridun Irak konuyla ilgili eleştiriler ortaya koydu.
İş İnsanı Feridun Irak, “Van ormanı olmayan 5 ilden biri olmasının yanı Türkiye’de en az kişi başına düşen yeşil alan da sahip bir ildir. Bununla birlikte cadde ve sokaklarda ağaçlandırma son derece az olması, yapılan ağaçlandırmalarında bakımları olmamaktadır. Cumhuriyet yılarında iskele caddesinin tamamında sağlı solu caddeye güneş girmeyecek sıklıkta ağaçlarımız vardı. Her iki tarafta su akan kanalarımız vardı” dedi. 1980 yılların başlarına kadar yeşil alanların ve ağaçlandırmanın olduğu olduğunu belirten Irak, “Ağaçlandırılmış caddelerimizin sayısı artması gerekirken olan caddelerimizde yok oldu. Geçmiş arşivlere bakın ve fotoğrafları karşılaştırın aradaki farkı göreceksiniz. Van’da belediyelerimiz ağaçlandırma yapmamaktadırlar, yaptıkları zamanda ilimizin iklim koşularına göre yapmamaktadırlar.”
Kente son yıllarda tekrar tekrar yapılan ve kurutulduğu ya da bakımsızlıktan kötü bir hale kavuştuğu için değişen çalışmalara değinen Irak, konuyla ilgili olarak; “Ordu caddesine ve sanat sokağı gibi yerlere diktikleri ağaçlarda takipsizlik ve iklim koşularına uygun olmadığından tamamı kurumuş olacaktır. Önce dönem Sanat sokağına ektikleri ve bakımlarını düzenli yapmadıkları için tamamı kurudu ve kaldırıldı. Bunun yerine de yenisini koydular ve bu masrafların tamamı halkın cebine yansıdı” ifadelerini kullandı.
Konuyla ilgili Şehrivan’a konuşan iş insanı Müslüm Erbay, Van’da kamu israfının olduğunu vurgulayarak, “Geçen yıl gerekli kişilerle bu uygulamanın yanlış olduğunu görüştük. Yapıcı bir eleştiri yaptık. Ama uygulama devam etti. İkinisan ışıklarından Sebze Haline kadar teknik açıdan o uygulama hiçbir yerde yok. Orada çoğu defa kaza da oldu. Plansız, projesiz günübirlik uygulamalar maalesef kamu israfına neden oluyor. Bu para hepimizin parası ve bunu yapan herkes bu israftan sorumludur. Bu uygulama yanlıştı. Buna benzer Van’da birçok şey yanlış. Biz bugün enflasyonu konuşuyorsak Van’daki kamu kaynaklarının israfa uğramasını da konuşmamız lazım. Bir şeyler sürekli yap-boz şeklinde heba ediliyor. Göz boyama işler yapılıyor. Onların da sonucu böyle oluyor” dedi.
Erbay, yapılanların plansız ve günübirlik olduğunu dile getirerek, “Van’da plansız kamu yatırımları oluyor. Neredeyse yapılan işlerin hepsi günübirlik. Normalde kamu kurumlarında bir ya[1]tırım yapıldığı zaman onun A’dan Z’ye bütün kriterleri gözden geçirilmesi gerekiyor. Plansız çalışmaların getirdiği neticeleri görüyorsunuz. Van’ın yeşil alanı zaten az. Türkiye standartlarının çok gerisindeyiz. Yeni yatırımlar yapılıyor. Bunlar güzel şeyler ama içini gidip gezdiğimizde kabul edilemez kusurlar görüyoruz. Bunlar neden böyle yapılıyor, anlamış değiliz. Temeline baktığımızda plansız, günübirlik yatırımlar maalesef böyle ani bir kararla yapıldığında gördüğünüz sonuçlar ortaya çıkıyor” diye aktardı.
Yapılan işlerin yarım bırakıldığını aktaran Erbay, “Zamanında İskele, YYÜ yolunda ağaçlar dikilmişti. Birileri dikiyor, bir aşamaya geliyor ama bunun devamı bir türlü gelmiyor. İlgili kamu kurumunun başındaki müdür ömür boyu orada kalmaz. Müdür gittiği gibi o yeşillikler de sahipsiz kaldı. Bakıyoruz yeşilliklere ne sulama var, ne budama, ne bakım, ne onarım… Bu Van’ın en büyük sıkıntısı. Yapılan işler yarım yamalak kalıyor. Van’da hava şartlarından dolayı çalışma süresi kısadır. Buna rağmen yaz mevsimini bırakıp sonbaharda çiçek ekmek sadece Van’a mahsus bir şeydir. Sonuçları da görüyorsunuz zaten. Hizmetler yapılıyor ama maalesef çoğu heba oluyor. Yatırımlar doğru zamanda yapılmıyor. Teknik çalışmalara uyulmuyor. İşin ehli kişiler çalıştırılmıyor” diye konuştu.