10 soruda kripto varlıklarda yeni dönem

Türkiye’de 10 milyon kişinin irili ufaklı işlemlerle yer aldığı kripto para borsalarında yıl sonuyla birlikte lisanslı dönem başlıyor. Kripto Varlık Yasası’nın çıkmasıyla birlikte, piyasadaki oyunculardan, aynen bankalarda olduğu gibi başta altyapı ve güvenlik olmak üzere birçok yatırımı yapması, 50 milyon TL sermaye ile birlikte yeterlikleri karşılaması beklendi. Aksi taktirde lisans alamayacak ve hizmetlerini durdurmak zorunda kalacaklardı.

Yaz aylarının başında Sermaye Piyasası Kurumu’na (SPK) lisans için Türkiye’de faaliyet gösteren 76 şirket başvurdu. Binance, Btctürk, Paribu, Coinbase gibi büyük oyuncuların da aralarında yer aldığı 12’si koşulları sağladı. Geriye kalanlar için 8 Kasım’a kadar ikinci bir şans tanındı. Dünyada ve Türkiye’de yeni ve büyük bir pazar olan kripto dünyasında yeni dönemi; yapay zeka konusunda yüksek lisansı da bulunan Avukat İzel Beliz Taylan ile değerlendirdik.

1- Yasa çıktı, lisans süreci başladı. Son durum nedir? Kripto varlık borsalarının lisans alması için neler gerekiyor?

SPK, başvuran 76 kripto varlık borsasını listeledi. Sonra, başvurusu işlemden kaldırılanlar ve işleme alınmayanlar listesinde 64 borsa yer aldı. Kripto varlık borsalarının lisans alması için birçok koşul gerekiyor. Bunlardan bazıları şöyle sıralanabilir: Kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyet kararı, bilgi sistemleri altyapısı, müşteri varlıklarının korunmasına ilişkin süreç ve araçlar, yapılan işlemlerin blok zinciri sistemine işlenmesine ilişkin süreçler, diğer iç ve dış sistemlerle yapılmış entegrasyonlarına (AML/CFT sistemleri, kamu otoritelerine raporlama), kripto varlıkların ve müşterilerin nakit varlıklarına ilişkin saklama sisteminin işleyişi, kripto varlıkların saklamasının hangi cüzdan teknolojileri kullanılarak yapıldığı.

2- Şu an lisans alamayan borsalar kapanacak mı?

İlgili listelerde yer alan borsalara; eksikliklerinin tamamlanması koşuluyla 8 Kasım 2024’e kadar ikinci bir şans tanındı. O tarihten sonra lisans alınmamış ve yeni bir tarih belirlenmemiş ise işlemler sonlanacak.

3- Uyum konusunda neler yapılacak, kullanıcılar ve borsalar için kritik noktalar neler olacak? Bankacılıkta olduğu gibi yerlilik önemli mi?

Türkiye kripto varlık piyasası bakımından güçlü pazarlardan biri; kanuna uyumluluk süreci lisans alınmasıyla sona ermeyecek. İkincil düzenlemelerle beraber borsalara daha da sınırlayıcı düzenlemelerin gelmesi bekleniyor. Özellikle yabancı menşeili kripto varlık borsalarının Türkiye içerisinde ofis açmasının ötesinde bir de; finansal verilerin yurt içinde olmasını amaçlayan düzenlemelerin gelmesi bekleniyor. Burada, ilgili borsaların uyum sürecinde kullandığı çözümlerinde yerli altyapılı çözümler olması da özellikle önem arz eden konulardan olacağı düşünülüyor.

4- Lisans süreci ve sonrasında yerli ve yabancı menşeili kripto varlık borsalar için bir ayrım söz konusu mu?

Evet. Kanun koyucuların burada hassas finansal verilerin korunmasına yönelik ayrıca bir hassasiyet gösterdiğini görüyoruz. Yabancı menşeili kripto varlık şirketlerinin Türkiye’de ofis açmaması durumunda faaliyet göstermesi mümkün olmayacak.

5- Lisans alan kripto varlık borsaları için ikincil düzenlemelere sıra gelecek?

SPK ilgili şirketlerden lisans başvurularını toplanmasının ardından iki ayrı tarihte liste yayımladı. Kasımla birlikte son şekli ortaya çıkacak. O güne kadar işlemler aynen sürdürülecek.

6- Lisans alan kripto varlık borsalarını; ilerleyen süreçlere mali açıdan denetleme yükümlülüğü kime ait olacak?

Mali denetim ve bilgi sistemleri bağımsız denetimi bağımsız denetim kuruluşlarınca yapılacak. Bunun için SPK’dan ayrıca bir liste bekleyeceğiz.

7- Lisans alan kripto varlık borsalarının hangi durumlardan sorumlu tutulması bekleniyor? Bu konuda yakın geçmişte dolandırıcılık vakaları yaşandı. Kullanıcılar için önemli noktalar neler olacak?

Kanun kripto varlık borsalarına; kullanıcıların yaptığı işlemlerin güvenliğini sağlama konusunda yükümlülük getiriyor. İlgili madde “Platformlar işlemlerin güvenilir, şeffaf, etkin, istikrarlı, adil, dürüst ve rekabetçi bir şekilde gerçekleşmesinin sağlanması ve piyasa bozucu nitelikte eylem ve işlemlerin tespit edilmesi, önlenmesi ve tekrarlanmaması amacıyla emir ve işlem esaslarını belirler, bünyelerinde gerekli gözetim sistemini kurar ve her türlü önleyici tedbirleri alır…” şeklinde düzenlenmiş olup, işlemlerin izlenmesi için gerekli sistemin kurulması ve tedbirin alınması konusunda borsalara yükümlülük getirilmiştir. Aksi tektirde ağır yaptırımlar gelecektir.

8- Lisans alan borsaların özellikle Kara Paranın Aklanması ve Terör Finansmanı suçları gibi suçlara ilişkin işlemlerin kripto varlık platformlarında gerçekleşmesi durumunda; bunlara ilişkin raporlama süreçlerinde neler yapması bekleniyor? Şüpheli işlemler anında takip edilebiliyor mu?

Bu konuda; Kanun “Müşterilerin kripto varlık transfer işlemlerinde Kurul ve Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı tarafından yapılan düzenlemelere uyulur…” diyerek MASAK’ın mevcut yetkisini yinelemiş oldu. Bu nedenle; kripto varlık platformlarında yukarıda bahsedilen çeşitli suçların gerçekleşmesi durumunda; platformlardan; MASAK Şüpheli İşlem Bildiriminin yapılmasını ve işlemin dokunduğu paydaşlarının detaylarının paylaşılması ve bunların detaylıca raporlanması beklenecek. Kripto AML (anlık işlem takibi) konularında özelleştirilmiş teknolojilerin platformlarca kullanılması da şüpheli işlemlerin anlık olarak da takibinin yapılması konusunda platformlara kolaylık sağlamış olacak. Türkiye’de, örneğin, yerli girişimlerden Defy gibi girişimler anlık olarak riskli işlemleri takip edilebiliyor. Bu servislerin kullanımı öne çıkacaktır.

9- Lisans alan kripto varlık borsalarının mevcut ve potansiyel müşterilerinin işlemlerini izlemek için KYT (işleminizi bilin) uyumluluğuna ihtiyacı olacak mı?

Kesinlikle olacak. Kripto para dünyası yaşayan bir finans dünyası dolayısıyla işlemlerin takibinin yapılması kanuni olarak yükümlülük haline geldi.

10- Kripto denilince yüksek riskli ve oynak bir varlık akla geliyor? Yurt dışı ve Türkiye’de yapılan yasal düzenlemeler bu tarafta neleri değiştirebilir?

Evet, aslında kripto varlıkların; yüksek risk ve oynak bir varlık olarak görülmesinin temelinde manipülatif bir piyasada yer alması yatıyor. Bu düzenlemelerin faaliyete geçmesi ve kurumsal firmaların bu piyasaya girmesiyle manipülasyonun da azalacağını öngörebiliriz.

milliyet